همه ما گاهی اوقات ممکن است احساس کنیم که در رسیدن به اهداف‌مان یا بر روی انجام کارهایی که برای‌مان لازم و ضروری است، کنترلی نداریم و همین هم احساس گناه، شرم، تنبلی و بی‌لیاقتی را در ما به‌وجود می‌آورد.
این حالت درواقع نمادی از طرحواره خویشتن داری ناکافی یا خودانضباطی ناکافی است. هنگامی که این طرحواره در فردی فعال می‌شود، عدم انگیزه او را به کام افسردگی می‌کشاند و حتی در موارد حادتر ممکن است فرد به موادمخدر، رابطه جنسی افراطی، قمار یا جرایم دیگر روی آورد. نیاز واقعی پشت این طرحواره، تنظیم احساسات و اعتماد به توانایی‌های خودمان است.
شما دارای طرحواره خویشتن داری ناکافی هستید اگر…
اگر فکر می‌کنید که طرحواره عدم خویشتن داری در شما طنین‌انداز است، در ادامه ما چند سوال را مطرح می‌کنیم که بدان واسطه می‌توان از وقوع آن آگاه شد:
- انگیزه بالا در کاری باعث نمی‌شود که آن کار را انجام دهید؟
- اگر نتوانید به سرعت به اهداف خود دست یابید، ناامید می‌شوید؟
- آیا براساس احساسات تکانشی، رفتارهایی انجام می‌دهید که به روابط شما در محل کار یا خانه آسیب می‌زند؟
- خودتان را مجبور می‌کنید که حتی برای کارهای پیش پا افتاده نیز تلاش کنید؟
- اغلب احساس بی‌قراری و آشفتگی می‌کنید؟
- آیا نسبت به برنامه‌های جدید علاقه نشان می‌دهید و هیجان دارید و سپس پس از مدتی آن را رها می‌کنید؟
- آیا به‌راحتی حوصله‌تان سر می‌رود و حواستان پرت می‌شود؟
- آیا ترک رفتارهای خودتخریبی مانند سیگار کشیدن و پرخوری و غیره اغلب برایتان دشوار است؟
- آیا فکر می‌کنید انرژی زیادی دارید و به سختی می‌توان آن را هدایت کرد؟
- تمرکز طولانی برایتان سخت است؟
اگر به طور کلی به این سوالات پاسخ منفی دهید، بعید است که طرحواره عدم خویشتن داری در شما وجود داشته باشد. لطفاً توجه داشته باشید که افراد با انگیزه‌ی پیشرفت بالا، خود را دارای این طرحواره می‌دانند زیرا استانداردهای بالای آنها برآورده نمی‌شود.
این طرحواره شما را وادار می‌کند که تسلیم احساسات تکانشگر شوید به گونه‌ای که تاثیرات منفی بر روی روابط و عملکرد دارد. از دست دادن یک جلسه باشگاه یا عقب ماندن از لیست کارهای روزمره می‌تواند نمونه‌‌ی کوچکی از مشکلات این طرحواره باشد.
اگر فکر می‌کنید که طرحواره‌ی عدم خویشتن داری در مورد شما صدق می‌کند، شروع به مشاهده نحوه تجلی آن در زندگی روزمره خود کنید. شناسایی الگو و تغییر آن می‌تواند کلیدی برای دستیابی به اهداف‌تان باشد.
نشانه‌های طرحواره عدم خویشتن داری و خود انضباطی ناکافی
از نشانه های طرحواره خود انضباطی ناکافی یا عدم خویشتن داری، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس بی قراری و کسالت
- مشکل در پیگیری برنامه‌ها یا اهداف
- خود تخریبی
- پشیمانی بعد از هر تصمیم
- بروز دادن هر چیزی بدون فکر کردن به آن
- طغیان‌های عاطفی
با این طرحواره شما یک زندگی بسیار آشفته خواهید داشت. زیرا ذهن فعالی، چون میمون دارید و این ذهن می‌تواند محرکی برای انتقال ایده‌ها باشد. پس از هیجان شدید برای انتخاب یک ایده، ممکن است پس از مدتی علاقه خود را نسبت به آن از دست بدهید و آن را رها کنید. حفظ تمرکز برای شما دشوار خواهد بود، بنابراین بسیار مستعد به تعویق انداختن کار خواهید بود.
قلب این طرحواره، توانایی محدودی برای تحمل احساسات ناراحت کننده مانند ناامیدی، استرس، اضطراب است. به محض اینکه هر نوع ناراحتی را تجربه می‌کنیم سعی می‌کنیم از آن دور شویم. برخلاف دیگر طرحواره‌ها، این طرحواره واقعاً هیچ باور یا افکار اصلی که آن را هدایت می‌کند، ندارد. این امر معمولاً به دلیل توسعه نیافتگی مرکز کنترل اجرایی مغز – قشر پیش‌پیشانی است. این بخش از مغز مسئول مدیریت احساسات، نظم و انضباط، پیگیری برنامه‌ها و کنترل خود است. این سیستم ترمز مغز نام دارد.
دلایل شکل‌گیری طرحواره عدم خویشتن داری
- اگر در چند سال اول زندگی، غفلت عاطفی یا آزار عاطفی را در کودکی تجربه کرده‌ایم – قشر پیش‌پیشانی ورودی احساسی لازم برای رشد به ظرفیت بهینه‌اش را دریافت نمی‌کند.
- اگر استرس طولانی مدت را در کودکی تجربه کرده باشیم – عملکرد قشر پیش‌پیشانی به خطر می‌افتد.
- از کودکی به ما انضباط نفس را یاد نداده‌اند. اگر هیچ قانون یا حد و مرزی نداشتیم، ویژگی‌های کلیدی صبر، به تأخیر انداختن رضایت یا تحمل ناراحتی را در خود ایجاد نمی‌کردیم.
- به سختی می‌توانیم هر کاری را به پایان برسانیم.
ممکن است صدها پروژه را با عدم موفقیت به پایان برسانیم یا به هر دلیلی نتوانیم یک رابطه عاطفی موفق بسازیم، در نهایت با احساس سرخوردگی، شرم و بی‌کفایتی مواجه می‌شویم. ما هرگز واقعاً احساس رضایت و غرور عمیقی را احساس نمی‌کنیم که روی کاری پافشاری کنیم و کاری را با موفقیت به پایان رسانیم.
از آنجایی که کنترل تکانه محدودی داریم، گاهی اوقات بدون فکر به موقعیت‌ها واکنش نشان می‌دهیم، باعث می‌شود به روابط آسیب بزنیم، شغل خود را از دست دهیم یا در نهایت با مشکلات مواجه شویم.
همچنین تحت تاثیر احساسات خود زندگی می‌کنیم. بنابراین می‌توانیم خودمان را زیاد تغییر دهیم و نمی‌توانیم در طول زندگی راهی پیدا کنیم یا به آن پایبند بمانیم یا با احساسات متغیری دست و پنجه نرم می‌کنیم که نمی‌توانیم آنها را کنترل کنیم.
با این طرحواره، نیز مستعد اعتیاد هستیم و بسته به آنچه که استفاده می‌کنید، می‌توانید با انواع مشکلات به خصوص مربوط به سلامتی خود مواجه شوید.
یک سیستم ترمز داخلی نداریم که به ما بگوید چه زمانی کافی است. با گذشت زمان، با وجود این طرحواره می‌توانید احساس کنید که زندگی شما را تحت فشار قرار داده است و در هیچ جهت معناداری زندگی نمی‌کنید.
درمان طرحواره خویشتن داری ناکافی
اگر متوجه وجود چنین طرحواره ای در خود شدید، شاید به دنبال راه درمان آن می گردید. کافیست به نکات زیر عمل کنید:
- فکر کردن را متوقف کنید و عمل کنید.
- با تغییر رویکرد خودتان را برای تکمیل وظایف ذکر شده، به چالش بکشید تا نظم و انضباط و کنترل بیشتری بر خود داشته باشید.
- زمان، دارایی و امور مالی خود را سازماندهی کنید.
- کاری که خسته‌کننده می‌رسد را انجام دهید.
- به موقع به تعهدات خود عمل کنید.
- ایجاد ساختار بر روی چیزهایی در زندگی که ساختار کافی ندارد.
- زمان‌هایی که ناامیدی بر شما غلبه می‌کند را به صورت منطقی تحمل کنید.
- مهار احساسات و تکانه‌هایی که بیش از حد احساس می‌کنید و باعث رفتار بد می‌شوند.
با تکمیل وظایفی که کمی دشوار هستند شروع کنید. به تدریج خود را برای انجام این وظایف برای مدت زمان طولانی‌تری به چالش بکشید. سپس به تدریج مدت زمانی را که می‌توانید برای کار صرف کنید تا زمانی که فکر می‌کنید انجام دهید، افزایش دهید.
- تکنیک‌هایی را بیاموزید که به شما کمک می‌کند متمرکز بمانید و بتوانید احساسات خود را کنترل کنید. از استراحت، مدیتیشن و تمرینات تمدد اعصاب به عنوان راه‌هایی برای کمک به رسیدن به این هدف استفاده کنید.
- فهرستی از مزایای کنترل بهتر احساسات و ساختار خود تهیه کنید. همچنین فهرستی از مضرات عدم کنترل یا ساختارمند بودن تهیه کنید.
- از تصویرسازی برای پیش بینی تکمیل موفقیت آمیز خودکنترلی و سازماندهی استفاده کنید. فهرست کنید که این تصویر چه احساسی در شما ایجاد می‌کند.
در پایان…
باید بدانید که عزت نفس، راه درمان و رسیدن به آرامش درون است. داشتن این طرحواره و دیگر طرحواره های روانشناختی، تنها با رسیدن به عزت نفس و آرامش درون قابل درمان است.
در آکادمی زندگی، مرجع تخصصی عزت نفس، شما می توانید درباره عزت نفس بیشتر بدانید و یک گام به داشتن عزت نفس نزدیک تر شوید. کافیست صفحه آموزش عزت نفس را مشاهده کنید.
منبع (source) : وبسایت Mind-balance
پاسخ‌ها