گاهی در یک رابطه عاطفی، فرد احساس می‌کند بدون حضور طرف مقابل نمی‌تواند آرامش داشته باشد یا تصمیمی بگیرد. این احساس ممکن است شبیه عشق به نظر برسد، اما در واقع نوعی وابستگی عاطفی است که با احساس ناامنی، اضطراب و ترس از دست دادن همراه است. در این مقاله تلاش می‌کنیم به‌صورت علمی و در عین حال ساده، بررسی کنیم که وابستگی عاطفی چیست، علت‌های شکل‌گیری آن کدام اند، و چگونه می‌توان با درمان وابستگی عاطفی به سمت عشق سالم و پایدار حرکت کرد. همچنین به نقش عزت نفس در رابطه خواهیم پرداخت و راهکارهایی کاربردی برای غلبه بر این وابستگی ارائه می‌دهیم.
وابستگی عاطفی چیست؟
وابستگی عاطفی نوعی نیاز درونی به حضور یا توجه مداوم یک شخص خاص است؛ به‌گونه‌ای که نبود او باعث احساس بی‌ارزشی، ترس، یا بی‌قراری می‌شود. افرادی که دچار این نوع وابستگی هستند، معمولاً نمی‌توانند به‌تنهایی تصمیم بگیرند یا زندگی روزمره خود را بدون تأیید یا حضور طرف مقابل ادامه دهند.
وابستگی با عشق واقعی تفاوت دارد. عشق واقعی بر پایه احترام، آزادی و رشد متقابل شکل می‌گیرد. اما در وابستگی، تمرکز اصلی بر ترس از تنهایی یا از دست دادن فرد مقابل است، نه علاقه واقعی به خود او.
علت وابستگی عاطفی چیست؟
شناخت ریشه های وابستگی یکی از اولین قدم‌ها در مسیر درمان وابستگی عاطفی است. برخی از مهم‌ترین دلایل ایجاد وابستگی عاطفی عبارت‌اند از:
-
عزت نفس پایین: زمانی که فرد خود را شایسته محبت نمی‌داند، به دنبال تأیید و ارزشمندی از سوی دیگران می‌گردد.
-
ترس از طرد شدن یا تنها ماندن: افرادی که در کودکی بی‌توجهی، جدایی یا فقدان را تجربه کرده‌اند، در بزرگسالی ممکن است به شدت از تنهایی بترسند.
-
نیاز به حمایت مداوم: برخی افراد باور دارند که بدون حضور دیگران نمی‌توانند از پس زندگی بربیایند.
-
باورهای نادرست درباره عشق: بسیاری از افراد عشق را با نیاز عاطفی اشتباه می‌گیرند. در نتیجه، به جای اینکهدر کنار همدیگر رشد کنند ، به هم وابسته می‌شوند.
نقش عزت نفس در رابطه عاطفی
زمانی که فردی عزت نفس کافی ندارد، ممکن است برای حفظ رابطه، از خواسته‌های خود بگذرد، سکوت کند یا مدام نگران از دست دادن طرف مقابل باشد. اما عشق پایدار زمانی شکل می‌گیرد که هر دو طرف در کنار یکدیگر رشد کنند، نه اینکه یکی صرفاً به دیگری تکیه کند.
عزت نفس یعنی احساس ارزشمندی درونی، بدون وابستگی به دیگران. افرادی که عزت نفس سالم دارند:
-
خود را بدون نیاز به تأیید دیگران دوست دارند؛
-
توانایی نه گفتن و تعیین مرز دارند؛
-
در روابط عاطفی، استقلال فکری و احساسی خود را حفظ می‌کنند.
و حالا بحث اینجاست! که چطور به عزت نفس کافی برسیم؟، اما قبل آن نیاز است ببینیم این نشانه های وابستگی عاطفی در روابط خودمان میبینیم؟، اگر دیدیم که در مرحله بعد تمرین های درمان رابستگی عاطفی را با هم پیش می بریم. با ما همراه باشید.
نشانه های وابستگی عاطفی در روابط ما
تشخیص وابستگی عاطفی در روابط گاهی دشوار است، زیرا ممکن است در ظاهر شبیه علاقه یا توجه باشد. اما اگر با دقت به رفتارها نگاه کنیم، نشانه های مشخصی وجود دارد که می‌تواند زنگ خطر باشد:
-
ترس شدید از تنهایی یا جدایی
-
احساس بی ارزشی در صورت نبود طرف مقابل
-
ناتوانی در تصمیم‌گیری بدون مشورت یا تأیید
-
تحمل رفتار های آسیب زننده برای حفظ رابطه
-
اضطراب یا استرس هنگام فاصله گرفتن از فرد مورد علاقه
-
چسبندگی بیش از حد به شریک عاطفی و نداشتن حریم شخصی
اگر این نشانه‌ها در یک رابطه دیده شود، احتمال وابستگی عاطفی زیاد است و لازم است برای درمان آن اقدام شود.
تمرین‌هایی ساده برای درمان وابستگی عاطفی
برای رهایی از وابستگی عاطفی، لازم نیست کارهای سخت یا پیچیده انجام دهید. فقط کافی‌ست قدم‌های کوچکی را هر روز بردارید تا کمکم احساس آرامش و استقلال بیشتری پیدا کنید:
1. نوشتن ۳ چیز خوب درباره خودتان
هر شب قبل از خواب، سه چیزی را بنویسید که در خودتان دوست دارید یا به آن افتخار می‌کنید. مثلاً: «امروز مهربون بودم»، «خوب گوش دادم»، «تونستم احساساتم رو کنترل کنم»، «امروز 1 صفحه کتاب خوندم برای پیشرفت خودم». این کار به شما کمک می‌کند خودتان را بیشتر ببینید و دوست داشته باشید.
2. روزی ۳۰ دقیقه تنهایی با خودتان
هر روز نیم ساعت فقط با خودتان باشید. موبایل را کنار بگذارید و در این زمان فقط کارهایی انجام دهید که به شما آرامش می‌دهد: مثل پیاده روی، گوش‌دادن به موسیقی، کتاب خواندن یا نوشیدن چای در سکوت.
3. تصمیم گیری های کوچک را خودتان بگیرید
برای مثال، تصمیم بگیرید امشب چه بخورید، یا چطور وقت آزادتان را بگذرانید، بدون اینکه نظر دیگران را بپرسید. این تمرین ساده باعث می‌شود به خودتان و انتخاب هایتان اعتماد کنید.
4. احساسات‌تان را روی کاغذ بیاورید
هر وقت ناراحت یا گیج شدید، فقط ۵ دقیقه وقت بگذارید و هرچه در ذهن‌تان می‌گذرد را بنویسید، بدون اینکه نگران باشید درست می‌نویسید یا نه. این کار کمک می‌کند احساسات‌تان را بهتر بشناسید.
5. صحبت با مشاور
اگر احساس می‌کنید به تنهایی نمی‌توانید پیش بروید، از یک مشاور کمک بگیرید. حتی یک جلسه گفت‌وگو با فردی متخصص می‌تواند مسیر درمان وابستگی عاطفی را برایتان روشن‌تر کند.
6. استفاده از جملات تاکیدی مثبت
قدرت مثبت اندیشی را در زندگی خود پیدا کنید. به طور مکرر جملات تاکیدی مثل “من شایسته عشق و احترام هستم” و “من کنترل احساساتم را دارم” را به خود بگویید. این جملات تاکیدی به تدریج الگوهای فکری شما را تغییر می‌دهند و شما را قدرتمندتر می‌کنند. پیشنهاد می کنم حتما قبل از اینکه این مورد را اجرا کنید مقاله روش های مثبت اندیشی در زندگی را مطالعه کنید.
باید بدانیم که رهایی از وابستگی عاطفی یک فرآیند است و نه مقصد. باید صبور باشیم و به تدریج به سمت پیشرفت حرکت کنیم.
تفاوت بین وابستگی عاطفی و عشق سالم
برای داشتن یک عشق سالم و پایدار، لازم است تفاوت میان عشق و وابستگی را بدانیم:
عشق سالم یعنی دو نفر که ابتدا خودشان را می‌پذیرند و سپس تصمیم می‌گیرند در کنار هم رشد کنند.
راه‌های تقویت عزت نفس برای ایجاد رابطه‌ای سالم
عزت نفس بالا نه تنها به فرد کمک می‌کند تا در زندگی شخصی قوی‌تر باشد، بلکه رابطه‌ای سالم‌تر را نیز تجربه خواهد کرد. برای این مورد به صورت مفصل در مقاله راهکارهای افزایش عزت نفس بپرداخته ایم، اما در کل این موارد را بد نیست مرور کنیم:
-
به موفقیت‌ها و توانایی‌های خود توجه کنید
-
اشتباهات گذشته را ببخشید و از آن‌ها درس بگیرید
-
مقایسه کردن خود با دیگران را متوقف کنید
-
از روابط سمی فاصله بگیرید
-
به نیازهای خود احترام بگذارید و آن‌ها را بیان کنید
جمع‌بندی: از وابستگی تا عشق واقعی
وابستگی عاطفی ممکن است در ابتدا شبیه عشق به نظر برسد، اما در بلند مدت باعث آسیب به فرد و رابطه خواهد شد. با شناخت ریشه‌ها، تقویت عزت نفس، و انجام تمرین‌های ساده، می‌توان به تدریج از این وابستگی فاصله گرفت و رابطه‌ای سالم و رضایت‌بخش را تجربه کرد.
یادمان باشد:
عشق سالم، نیاز به آزادی، احترام متقابل و پذیرش خود دارد.
پاسخ‌ها
سلام من مرضیه ویسی هستم حدود چند ساله با معضل وابستگی عاطفی رنج بسیاری بردم و میبرم فکر میکردم ازدواج کنم کاسته بشه این احساس تلخ و پوجی ولی جوری شد ک در رابطه زناشویی هم دارم رنج میبرم و وابسته عشقی هم بهم دست داده خواهش میکنم کمکم کنید وابستگی باعث شده حتی ب خودکشی هم فکر کنم گریه نگرانی سردرد
بیاعتباری پوجی نداشتن روحیه خودباوری
سلام خانم ویسی، پیشنهاد میکنم، حتما دوره های رهایی از وابستگی عاطفی و دوره رایگان عزت نفس رو حتما ببینید. رایگان هم هست. دقیقا مناسب شرایط خودتون هست.
در کنار اینها پپشتیبان ها هم میتونن کمکتون کنند.
سلام خانم ویسی من هم دقیقا همین مطالبی که شما ذکر کردیدرا تجربه دارم و دست وپنجه نرم کرده وادامه دارهستش اگربخواهم تجربه شخصی خودم را به جهت کمرنگ شدن وابستگی (سم وبیماری)بگم اینه که من امروز بایدخودم را دوست داشته باشم و به خودم کمک کنم که بتونم دراین مسیر موفق بشم همه ما ها یک کودک درون داریم واون کودک درون ما پرازاحساسات هستش واجازه ندادیم با بدن فیزیکی من روشت کند به فکر همه بودم برای بدست آوردن حالشون وبهبودیشون که بتونن آرامش داشته باشن همیشه باتمام انرژی برای دیگران وقت گذاشتم که پله های خوشبختی را سپری کنند اما هیچ وقت برای کودک درون خودم لحظه ای وقت نگذاشتم وباهاش صحبت نکردم خواسته هایش را سوال نکردم وروی کاغذنیاوردم ببینم کودک درون من چه خواسته هایی داره که به آرامش برسه چرا امروز مخ من باید پرباشه که حتی فکر خودکشی به سرم بزنه چون فقط خودم وروح وروانم که همان کودک درونم هستش وقف دیگران کردم هیچ وقت دلم برای خودم تنگ نشده همیشه برای دیگران احساس دلتنگی کردم امروز باید وباید منه مهدی برای آرامش خودم قدمهایی بردارم تا بتونم به حال خوب برسم ولذت ببرم تا دستی به سرخودم نکشم به خواسته هایش عمل نکنم همیشه حالم بده